Toekomst van Onderwijs: noodzakelijke revolutie gewenst
16 maart 2013
De wereld verandert in rap tempo en we transformeren langzaam maar zeker naar een volgende fase in onze beschaving. Doorbraakinnovaties op vele terreinen bieden hoop op een betere wereld, waarin welzijn weer belangrijker wordt dan welvaart. Veel sectoren en ondernemingen ondervinden de druk van de transformatie en zijn zichzelf opnieuw aan het uitvinden. Niet zo gek natuurlijk, als je weet dat een APP van een 11 jarig jongetje heeft geleid tot het einde van diverse ondernemingen.
Onderwijs lijkt immuun voor innovatie en verandering
Vreemd genoeg lijken sommige sectoren in deze chaotische tijden compleet stil te staan en onderwijs is er daar één van. Ondanks vele verwoede pogingen van goedwillende mensen, lijkt het systeem immuun voor verandering en innovatie. Is het gebrek aan bewustzijn van de noodzaak om de boel op z’n kop te zetten, of is het simpelweg onvermogen of gebrek aan visie, omdat het systeem net zo complex en bureaucratisch als gedateerd is?
Verkeert het onderwijs in crisis en wat moet er veranderen om het onderwijs meer toekomst- en mensgericht te maken, zodat het aansluit bij de behoeften van mensen in de 21ste eeuw en de ultieme wens om een fijn leven te leiden in een wereld die steeds sneller verandert? En in deze wereld, met een levensverwachting die snel tot boven de honderd zal stijgen, is een leven lang leren onontkoombaar, net zoals werken tot je vijfenzeventigste of misschien zelfs wel tot na je tachtigste!
Opleiden voor banen die nog niet bestaan
De meeste moderne landen denken na over het hervormen van onderwijs en ze hebben daar twee goede redenen voor, namelijk economische en culturele motieven.
Economisch gezien probeert het onderwijs antwoord te vinden op de vraag hoe we onze kinderen moeten onderwijzen – hetgeen overigens geheel iets anders is dan laten leren – om een baan te vinden in de 21ste eeuw. Dat is op zich vreemd, omdat we in de turbulente tijden niet kunnen voorspellen hoe de economie er de volgende maand voor zal staan. Verder moeten we ons realiseren dat meer dan de helft van onze kinderen wordt onderwezen voor banen die nu nog niet bestaan. Vreemd genoeg leidt het onderwijs momenteel grotendeels op voor banen die er in de toekomst niet meer zullen zijn!
De tweede reden om het onderwijs te hervormen is cultureel gedreven. Hoe onderwijzen wij onze kinderen in de 21ste eeuw zodat ze zich bewust worden van hun culturele identiteit? Is het belangrijk om de culturele genen van onze samenleving te borgen in een wereld die steeds verder globaliseert?
Het probleem van het onderwijs is dat men probeert meer toekomst gericht te worden, terwijl men blijft doen wat men in het hier en nu doet en dat nota bene gebaseerd is op hoe we het in het verleden deden. Ondertussen raakt het onderwijs steeds verder vervreemd van honderdduizenden kinderen, die ongemotiveerd naar school gaan omdat ze het nut van het systeem niet begrijpen en zich afgewezen voelen op normen en waarden die niet van hen zijn en ook nooit zullen worden.
De babyboomers gingen naar school met de belofte dat als je hard werkt, je best doet en naar de universiteit gaat, je daarna vanzelf een goede baan krijgt. De nieuwe generaties geloven dit niet en terecht. De jeugdwerkloosheid stijgt snel en ik durf te voorspellen dat deze ook in Nederland rond 2020 boven de 20% zal liggen (thans circa 12%). Onder de werklozen jongeren bevinden zich dan ook veel academici, die vaak niet meer dan een generalistische academische opleiding hebben gevolgd voor banen die niet meer bestaan. Natuurlijk is het beter om een mastergraad te bezitten dan helemaal niets, maar het is zeker geen garantie meer dat je een leuke of goede baan zult vinden.
De reactie van de politiek en het onderwijs is dat we de standaarden, normen en prestaties moeten verhogen en de verwachting is dan dat dit voor een doorbraak zal zorgen, maar dat is natuurlijk onzin. Uiteraard is het verhogen van de prestatienorm beter dan het verlagen van de norm, maar het zorgt niet voor de noodzakelijke doorbraak en ook zeker niet voor een oplossing voor de crisis in het onderwijs.
Het probleem is dat het model voor ons onderwijs eeuwen oud is en zijn oorsprong vindt in de tijd van de intellectuele cultuur van de Verlichting en in de economische omstandigheden van de eerste industriële revolutie. Het onderwijssysteem was – en is nog steeds voor een deel- gericht om batchgewijs uniforme eenheidsworsten te produceren. Zoals het leger soldaten opleidt en zoals er gestandaardiseerde producten van de lopende band afrollen. Voor 1850 was er geen regulier onderwijs, met uitzondering van religieuze studies aan toenmalige seminarie.
Toen het idee van publiek onderwijs ontstond en dat dit betaald moest worden van algemene belastingheffingen, waren veel mensen tegen dit idee en was men er toentertijd van overtuigd dat het bijvoorbeeld onmogelijk was om straatkinderen uit de onderklasse een degelijke opleiding te geven. Leren en lezen was gewoon niet iedereen gegeven, was de algemene opvatting en waarom zouden we hier dan tijd en geld aan moeten verspillen.
Gestandaardiseerd onderwijzen in batches
In deze periode had men last van vele belemmerende overtuigingen ten aanzien van sociale structuren en capaciteiten, die hun oorsprong vonden in de economische drijfveren van de tijd, het beeld van het nieuwe intellectuele model van ons brein en de meetbaarheid van onze intelligentie. Men had toen het beeld dat academisch vermogen wordt gevormd door deductieve redenering en kennis van de ‘klassieken’. Dit klassieke denken zit nog steeds diep geworteld in ons onderwijssysteem en leidt tot twee typen mensen: academici en non-academici. Tot slimme mensen en minder slimme mensen.Het gevolg hiervan is dat veel briljante en zeer getalenteerde mensen denken dat ze niet slim genoeg zijn, omdat ze worden beoordeeld door deze beperkte visie van een gedateerde overtuiging.
Het reguliere onderwijs is dus gebaseerd op economische en intellectuele pijlers, hetgeen in ruim anderhalve eeuw tot chaos heeft geleid in het leven van veel mensen. Voor sommige mensen werkt het systeem prima, maar voor de overgrote meerderheid schiet het behoorlijk te kort.
Kinderen leven nu in heel andere tijd
Onze kinderen leven in de 21ste eeuw en in de meest intensieve en stimulerende tijd sedert onze oorsprong. Ze worden overladen met informatie en voortdurend afgeleid door allerlei platformen; van computers tot smart phones en van tablets tot honderden televisiekanalen en niet te vergeten de druk van de sociale media.
Onze systemen en normen (van ouders en scholen) straffen de kinderen voor hun onvermijdelijke afleiding en in onze ogen gebrek aan concentratie. In plaats van ons af te vragen waardoor de kinderen afgeleid worden, zouden we ons kunnen afvragen waarom ze worden afgeleid. Ligt het aan de beschikbare technologie of misschien ook aan de oersaaie stof en het gedateerde onderwijssystemen en leermiddelen die niet meer aansluiten bij deze tijd?
Volgens Sir Ken Robinson, is ADHD sterk toegenomen naarmate we meer standaard leerassessments en testen zijn gaan toepassen. Om deze kinderen binnen ons systeem te houden, drogeren we ze met medicijnen en als ze dan alsnog blijven zitten, herprocessen we ze nog een keer binnen het falende systeem.
slim kind
Creatieve, artiestieke en innovatieve kinderen lijden hier het meest onder en dit zijn vaak juist onze meest briljante breinen die we in de 21ste eeuw hard nodig hebben. Zij zijn geïnteresseerd in esthetische belevingen en ervaringen, waarin hun intellectuele capaciteiten maximaal worden getest en benut. Belevingen in het hier en nu en waarin alle waarnemingen leiden tot een fijn gevoel, een optimaal leerresultaat en bovenal tot passie en energie.
En dat is precies wat het onderwijs zou moeten doen. Kinderen hun talenten en passie laten ontdekken en leermiddelen aanreiken die hen stimuleren om het maximale uit zichzelf te halen. “….Hier heb je een probleem en een tablet, zoek het maar uit en als je geen informatie, kennis en de oplossing kunt vinden, dan meld je dit aan de leerfacilitator, zodat je een nieuwe richting gewezen wordt waarin je verder kunt zoeken…”.
Het hedendaagse onderwijs is in zijn opzet en doel niet geschikt om het maximale talent en potentieel in kinderen te ontwikkelen. Het huidige systeem is ontwikkeld op basis van de behoeften en interesses van de industrialisatie en het beeld dat we daarvan hebben.
Onderstaand wat voorbeelden die deze stelling onderbouwen:
scholen zijn georganiseerd naar het model van assembleerlijnen in fabrieken en produceren batchgewijs eenheidsworsten;
er rinkelen bellen om de volgende stap in het proces te ondergaan;
er zijn verschillende faciliteiten voor jongens en meisjes en voor mensen met een andere culturele of religieuze achtergrond;
gescheiden onderwerpen (vakrichtingen en faculteiten) leidt tot gescheiden leren (en tot niet van elkaar leren).
We onderwijzen kinderen alsof het batches zijn en we bundelen het proces bijvoorbeeld in leeftijdsgroepen. Waarom doen we dat? Waarom denken we dat de leeftijd van kinderen het belangrijkste is dat ze gemeen hebben als ze onderwezen worden? Is de datum waarop ze geproduceerd zijn, dan echt zo belangrijk?
De werkelijkheid is dat kinderen in dezelfde leeftijdsgroep erg verschillen in capaciteit en talenten en dat ook nog eens per discipline. Verder leren sommige kinderen in de ochtend beter dan overdag, terwijl andere kinderen ’s avonds juiste het beste leren. En in tegenstelling tot onderwijzen, leren de meeste kinderen het beste in grote en soms in kleine groepen en maar heel af en toe individueel.
Als je geïnteresseerd bent in efficiënt en effectief leren, gericht op de toekomst en rekening houdend met de capaciteiten, talenten en interesses van kinderen, dan moeten we afstappen van het onderwijssysteem dat gebaseerd is op productielijnen en het creëren van gestandaardiseerde, uniforme eindproducten. We moeten de tegengestelde richting opgaan van standaardisatie en er zal een revolutie nodig zijn om de bestaande paradigma’s omver te kegelen.
Er zijn interessante onderzoeken gedaan naar ‘divergent thinking’, hetgeen niet hetzelfde is als creativiteit. Creativiteit is het proces van het genereren van originele ideeën met toegevoegde waarde. Divergent denken is geen synoniem voor creativiteit, maar een essentiële voorwaarde of capaciteit voor creativiteit. Het is de mogelijkheid om vele antwoorden te vinden op vraagstukken en problemen en deze op verschillende manieren te interpreteren. Of om het bij termen van De Bono te houden, om lateraal te denken in plaats van liniair of convergent.
Als je kinderen vraagt om voorbeelden te noemen waarvoor je een paperclip kunt gebruiken, komen de meeste tot maximaal 15 antwoorden. Kinderen die heel goed zijn in divergent denken, komen tot meer dan 200 mogelijkheden en stellen ook vragen als: “…mag de paper clip ook 50 meter hoog zijn” of “….gemaakt zijn van rubber”. Een geweldig boek over dit onderwerp met fascinerende testen is “Breakpoint & Beyond: mastering the future today”.
Uit onderzoek onder kinderen op peuterspeelzalen, is gebleken dat 98% van hen geniaal is als het gaat om divergent denken. Vijf jaar later en vele batches verder, blijkt nog maar 50% van de kinderen de score van “geniale divergente denkers” te halen en het percentage is nog verder gezakt wanneer ze naar de middelbare school gaan. Dit komt omdat op school niet wordt geleerd om divergent te denken maar lineair. Er is maar een goed antwoord en dat staat in je boek. En je mag geen zaken overnemen uit boeken of afkijken, want dat is valsspel. Buiten schooltijd heet dit samenwerking.
Deze visie komt niet omdat onderwijzers en leraren dat vinden, maar zit opgesloten in de genen van het onderwijs zelf en in het hopeloos bureaucratische systeem.
Einde van mythen, het roer moet om
We moeten echt anders gaan denken over de capaciteit van mensen en over de tweedeling tussen academisch en non-academisch. Tussen abstract en theoretisch. Dit is namelijk niet meer dan een mythe, met schadelijke gevolgen voor de samenleving.
Ten tweede moeten we ons meer bewust zijn dat mensen het beste leren in groepsverband en via samenwerking. Dit werkt als compost bij het leren en groeien. Als we mensen scheiden bij het leren en individueel onderwijzen, dan halen we ze uit hun natuurlijke en optimale leeromgeving. Het effect is dan minder groot, het kost meer inspanning en het leidt tot meer uitval.
Tenslotte is de cultuur van de onderwijsinstituten cruciaal, inclusief de belemmerende overtuigingen en gewoonten en de uniforme producten die ze afleveren.
De noodzakelijke revolutie en technologisering
Knewton mooie indicatie voor toekomst onderwijs (klik foto)
Hoe lang blijft het onderwijs nog hangen in gedateerde overtuigingen, modellen en systemen? Hoeveel generaties moeten nog tot eenheidsworsten gekneed worden, alvorens we het maximale potentieel van onze kinderen tot ontwikkeling laten komen?
Wanneer start het onderwijs met toepassing van nieuwe technologieën, die buiten schooltijd 24×7 tot het standaard arsenaal van kinderen behoren. Wanneer worden klaslokalen verder gedigitaliseerd in een wereld waarin diginormalisering de trend is? Wanneer bieden we kinderen leerstudio’s en combineren we fysiek (op school) en virtueel leren tot een leeromgeving waarin kinderen hun passie en talenten maximaal kunnen ontwikkelen?
Wanneer opent het onderwijs alle wegen naar kennis en informatie, ook buiten het systeem om, op weg naar de desintermediatie en het einde van het traditionele model tussen student en leraar? Knewton in de VS is een fascinerend visie op onderwijs en een indicatie van een stap in de goede richting.
Ik vrees dat een revolutie nodig is om het onderwijs te hervormen en meer toekomst- en mensgericht te maken en ik ben bang dat het dan nog maar de vraag is of het bestaande systeem in staat is om zichzelf opnieuw uit te vinden. Waarschijnlijker is het dat er allerlei nieuwe experimenten, systemen en entiteiten zullen ontstaan – eerst op kleine schaal zoals de Steve Jobs scholen – die zich uiteindelijk zullen ontwikkelen tot moderne en deels virtuele instituten, die het oude langzaam maar zeker irrelevant maken en uiteindelijk doen vervagen.
6 Comments
Simone de Wijn
28 maart 2013 om 13:36
Heel goed artikel, ik had het niet beter kunnen verwoorden. Wel zelf alvast een start gemaakt door een educatieprogramma voor jongeren te ontwikkelen in samenwerking met anderen die dezelfde visie delen. Wij zeggen ” anders denken” iedereen heeft een voorkeur van denken en gedrag allemaal gebaseerd op de hersenwetenschap. De voorkeur die je hebt bepaald je keuze voor je persoonlijke zelfbewustzijn en talenten. Een revolutie op ons zeer oude school systeem is nodig, maar slapen we hier nog steeds met ze allen??
Beantwoorden
Bram van Tongeren
20 maart 2013 om 09:21
Beste Ruud,
Wat een mooi en goed onderbouwd stuk. Ik ben het geheel met je eens: onderwijs zou primair moeten draaien om talentontwikkeling en zelfontplooïing. Innovatie en techniek zou hiervoor juist moeten worden aangewend in plaats van vermeden uit het klaslokaal.
Groet,
Bram van Tongeren (onderwijsdier)
Beantwoorden
Bor Wijnker
19 maart 2013 om 23:06
Prachtig artikel, sta er 100% achter. Herken veel dingen uit: http://www.youtube.com/watch?v=zDZFcDGpL4U Ik hoop dat een hoop mensen dit zullen lezen en ter harte nemen. Of zoals Neelie Kroes laatst schreef in haar column van het financieel dagblad: Om onze koppositie op het gebied van kennis en innovatie te behouden , moeten we onze kinderen niet langer de vaardigheden leren die hun ouders nodig hadden, maar inspelen op de toekomstige behoeften.
Beantwoorden
Frank van den Oetelaar
19 maart 2013 om 12:23
Mooi artikel en helemaal mee eens! Bemoedigend in deze is dat we steeds vaker gevraagd worden door scholen die over deze paradigmashift nadenken. Er is toenemende belangstelling en een groeiende groep scholen die aan de slag wil!
Beantwoorden
Kim van haeften
18 maart 2013 om 16:30
Beste Ruud, mag ik uw artikel plaatsen op het kind. Org? Het kind is een visie op onderwijs, onlosmakelijk verbonden met de wereld daarbuiten, een beweging met iedereen die de uitgangspunten van het kind onderschrijft, een digitale ontmoetingsplek waar we aan bijdragen in het belang van het kind.
Groeten Kim van Haeften, leerkracht en redactielid
Beantwoorden
admin
19 maart 2013 om 21:41
Hallo Kim,
Natuurlijk mag dat, fijn zelfs. Betreft een maatschappelijke zaak met een hoge urgentie.
Groeten van Ruud Veltenaar
…………..
Bovenstaand artikel kun je hier lezen met de hyperlinks in de tekst:
http://www.ruudveltenaar.nl/toekomst-van-onderwijs-noodzakelijke-revolutie-gewenst/
www.ruudveltenaar.nl/toekomst-van-onderwijs-noodzakelijke-revolutie-gewenst/
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
