Het effect van zittenblijven is een schijneffect.
Leerling scoort E op toetsen midden groep 3. Leerling blijft zitten en scoort nu C (of B) op toetsen begin groep 3. Dat is logisch want het is herhaalstof en de leerling heeft wel wat geleerd. Er is dus voorkennis bij de zittenblijver. Bij de andere leerlingen is dat er niet.
Maar midden groep 3 neemt de voorkennis af en daalt de score weer. In groep 4 is het weer gewoon een E leerling zonder voorkennis en vaardigheden, die het ook was toen er tot zittenblijven besloten werd. Extra nadeel: de leerling is een E met nog eens een jaar extra achterstand op de leeftijdgenoten.
Het schijneffect van zittenblijven is te zien in het jaarverslag van Cito. Oudere leerlingen (de zittenblijvers) scoren lager dan gemiddeld. Het zittenblijven levert hen geen verbetering op.
Andere oplossing: Leerling scoort E voor rekenen. Onderzocht wordt wat daarvan de oorzaak kan zijn. Mogelijke oorzaak is dyscalculie http://www.tbraams.nl/kennis/dyscalculie.php De leerling gaat gewoon over, maar nu met een handelplan voor rekenen. Dat plan kan een positief effect hebben, maar niets is zeker. Het ‘ergste’ wat er kan gebeuren is dat de leerling E blijft scoren. Dat niets helpt. Als dat niet alleen op rekenen betrekking heeft maar ook op andere vakken, dan belandt de leerling uiteindelijk in LWOO (leerwegondersteunend onderwijs) in het vo. Er is geen man overboord, want er is vervolgonderwijs beschikbaar.
In het vo is de leeftijd belangrijk: hoe jonger, hoe beter want meer kans om binnen de leerplicht een startkwalificatie te halen. Voor leerlingen die in het vmbo/LWOO belanden, duurt het halen van een startkwalificatie minimaal 6 jaar.
Wie in het kalenderjaar dat ie 12 wordt naar de brugklas gaat, kan in het kalenderjaar dat ie 18 wordt (einde kwalificatieplicht) de startkwalificatie halen. Wie in het kalenderjaar dat ie 13 wordt naar de brugklas gaat, kan de startkwalificatie niet meer binnen de kwalificatieplicht halen.
Dat is een nadeel voor de leerling, maar ook voor de vo school die de leerling op moet nemen. Met deze leerling zijn geen bonussen meer te verdienen (startkwalificatie binnen de leerplicht behaald). De kans op boetes wegens voortijdig schoolverlaten (voordat een startkwalificatie is behaald) is hoger bij dit soort leerlingen.
Kortom: een leerling die ‘te oud’ is in de brugklas is niet een leerling waar scholen met open armen op zitten te wachten.
Zittenblijven biedt geen voordeel, wel nadelen.